Wentylacja grawitacyjna w domu jednorodzinnym – czy wystarczy?

Aby zrozumieć zagadnienia dotyczące jakości i skuteczności wentylacji, trzeba najpierw dowiedzieć się na czym ona polega. Zasada działania wentylacji grawitacyjnej opiera się na konwekcji. Powietrze nagrzane w domu ma mniejszą gęstość, niż to chłodne napływające z zewnątrz. Dzięki temu unosi się w górę. Pionowe kanały wentylacyjne odprowadzają je z górnej części pomieszczenia na zewnątrz. Gdy wentylacja działa prawidłowo, chłodne powietrze napływa przez nawiewniki i wypiera lżejsze ciepłe powietrze. Dlatego tak ważne jest zapewnienie stałego dopływu powietrza z zewnątrz.

Kiedy wentylacja grawitacyjna działa dobrze?

Poprawne działanie wentylacji grawitacyjnej jest możliwe tylko wtedy, gdy zapewniony jest ciągły dopływ nowego powietrza. W związku z tym muszą być spełnione pewne warunki:

• Nieszczelne okna. W wielu domach i mieszkaniach dąży się do maksymalnego uszczelnienia okien. Ma to zabezpieczyć przed stratami ciepła. Nieszczelności są jednak bardzo potrzebne, właśnie ze względu na wentylację. Rozwiązaniem może być montaż specjalnych nawiewników okiennych;
• Naturalne nieszczelności budynku. Podobnie jak w przypadku okien, wydają się one niekorzystne. Umożliwiają jednak prawidłowe funkcjonowanie wentylacji;
• Różnica temperatur. Temperatura wewnątrz domu powinna być wyższa niż na zewnątrz. Pozwala to wytworzyć różnicę ciśnień, dzięki której powietrze może wydostać się poza budynek. Aby przepływ powietrza był prawidłowy, różnica temperatur musi wynosić min. 12°C. W cieplejsze dni bywa to trudne. Dlatego zdarza się, że latem wentylacja działa gorzej;
• Odpowiednia wysokość kanałów wentylacyjnych. Dzięki wysokim kanałom ciąg powietrza jest większy. W domu jednorodzinnym kanały te zazwyczaj nie są wysokie. Z tego powodu tradycyjna wentylacja może nie być wystarczająco wydajna. Ponadto należy pamiętać o odpowiedniej izolacji cieplnej kominów. Wychłodzenie kanałów prowadzi do osłabienia ciągu.

Często popełnianym błędem jest zaklejanie kratek wentylacyjnych. Z takimi praktykami można się spotkać zwłaszcza w łazience. Wiele osób tłumaczy takie działanie silnym nawiewem zimnego powietrza, co w trakcie kąpieli jest bardzo uciążliwe. Jest to zrozumiałe, natomiast może mieć bardzo negatywne skutki. Zarówno zaklejona, jak i zanieczyszczona kratka wentylacyjna nie działa poprawnie. Co za tym idzie – wentylacja mieszkania nie odbywa się prawidłowo.

Grawitacyjna wymiana powietrza w pewnym stopniu zależy również od warunków atmosferycznych. Silny wiatr i zmiany ciśnienia mogą zakłócać działanie tego typu wentylacji. Aby tego uniknąć, stosuje się specjalne wywietrzniki grawitacyjne.

Ważny jest także prawidłowy kierunek przepływu powietrza w domu (przedstawiony poniżej).

Powietrze powinno przepływać od pomieszczeń mało zanieczyszczonych do pomieszczeń o zanieczyszczeniu większym. Taki przepływ zapewnia odpowiednią wymianę całego powietrza gromadzonego w budynku. Możliwe jest to m.in. dzięki kratkom wentylacyjnym w drzwiach. Od sprawności wentylacji zależy jakość powietrza w domu, a co za tym idzie – zdrowie domowników. Dlatego umożliwienie jej sprawnego działania jest tak ważne.

Wady i zalety wentylacji grawitacyjnej

Zalety tradycyjnej wentylacji grawitacyjnej:

• niski koszt budowy i brak kosztów użytkowania,
• prosta budowa i bezobsługowość,
• ciągłość pracy,
• nie potrzebuje do działania żadnych specjalnych urządzeń,
• brak elementów, które mogą ulegać awarii.

Do wad wentylacji grawitacyjnej można natomiast zaliczyć:

• duże straty ciepła,
• zależność od warunków atmosferycznych, szczelności okien i budynku,
• brak możliwości regulacji,
• brak filtracji nawiewanego powietrza,
• brak możliwości kontrolowania ilości napływającego i wypływającego powietrza,
• możliwość osłabienia lub odwrócenia ciągu powietrza,
• duża liczba czynników wpływających na prawidłowość jej działania.

Działanie wentylacji grawitacyjnej może zostać łatwo zakłócone. Aby wymiana powietrza przebiegała prawidłowo, wentylacja musi być przede wszystkim poprawnie wykonana.

Projekt wentylacji grawitacyjnej – na co zwrócić uwagę?

Na prawidłową pracę wentylacji wpływa nie tylko szczelność okien czy temperatura. Bardzo ważne jest jej odpowiednie zaprojektowanie. Wentylacja jest jedną z ważniejszych rzeczy, o których trzeba pamiętać na etapie budowy domu. Należy ją także wziąć pod uwagę w przypadku modernizacji budynku. Najbardziej istotne aspekty to:

• Zakończenie przewodu kominowego. Długość komina wpływa na prawidłowość ciągu. Gdy jest on za krótki, zużyte powietrze może cofać się do wnętrza. Zbyt długi komin może natomiast przyczyniać się do strat ciepła zimą.
• Nasada wentylacyjna. Dobrze dobrana nasada chroni m.in. przed opadami. To bardzo ważne, ponieważ zapobiega zawilgoceniu kanałów wentylacyjnych.
• Zakończenia przewodów wentylacyjnych w kuchni i łazience. Powinny być one dobrze zaizolowane, co zabezpieczy je przed kondensacją pary wodnej.
• Zapewnienie dopływu świeżego powietrza przy zastosowaniu wentylatorów wyciągowych. Dotyczy to szczególnie okapu kuchennego. Jego przewód odprowadzający przesłania bowiem kratkę wentylacyjną.

Dopilnowanie tych wszystkich aspektów znacznie zwiększa skuteczność wentylacji grawitacyjnej. Mimo tego, w wielu domach nie jest ona wystarczająca. Z tego powodu coraz więcej osób decyduje się na wentylację mechaniczną.

Wentylacja grawitacyjna a mechaniczna

Czym tak właściwie różni się wentylacja grawitacyjna od mechanicznej? W przypadku wentylacji grawitacyjnej wykorzystuje się ciąg wytwarzany przez kominy. Wentylacja mechaniczna (rekuperacja) opiera się natomiast na ruchu powietrza, wytwarzanym przez rekuperator. Umożliwia on kontrolę powietrza napływającego i wypływającego. Jest ono także filtrowane. Dzięki rekuperacji możliwe jest również odzyskiwanie ciepła z powietrza zużytego. To jej ogromna zaleta. W przypadku wentylacji grawitacyjnej straty ciepła są bardzo duże. W miesiącach zimowych mogą wynosić nawet 50%.

Co jeszcze różni te dwa sposoby wentylacji? Rekuperacja może być regulowana. Tradycyjna wentylacja jest natomiast bezobsługowa. W związku z tym nie występują dodatkowe koszty obsługi. Co ważne, rekuperacja nie wymaga otwartych lub rozszczelnionych okien. Zapewnia ona stałą wymianę powietrza. Trzeba jednak pamiętać, że wymaga to dostarczenia energii elektrycznej. Zaletą rekuperacji jest również możliwość podłączenia systemów chłodzących i gruntownego wymiennika ciepła (GWC).

Wyżej wymienione różnice sprawiają, że wentylacja mechaniczna lepiej sprawdza się w domach. Zapewnia kontrolowaną wymianę i filtrację powietrza. Zapobiega stratom ciepła, co przynosi oszczędności.

Dlaczego sprawna wentylacja jest tak potrzebna?

Stała wymiana powietrza jest niezbędna do utrzymania domu w dobrym stanie. Dom bez sprawnej wentylacji jest szkodliwym środowiskiem dla mieszkańców. Świeże powietrze jest przecież konieczne do utrzymania zdrowia.

Skutki braku wentylacji mogą być bardzo poważne. Gromadzenie się wilgoci w pomieszczeniach prowadzi do rozwoju grzybów i pleśni. Wytwarzają one szkodliwe dla człowieka substancje, które przyczyniają się do rozwoju wielu chorób. Niewietrzone pomieszczenia to bardzo niekorzystne środowisko dla alergików. W takich miejscach gromadzi się kurz, a także nieprzyjemne zapachy. Brak stałej wymiany powietrza prowadzi do nadmiernej ilości dwutlenku węgla. Powoduje to zmęczenie, obniżenie koncentracji i ogólne pogorszenie samopoczucia.

Nieodpowiednia wentylacja w domu wiąże się nie tylko z konsekwencjami zdrowotnymi. Wpływa również negatywnie na stan domu i jego wyposażenie. Gromadząca się wilgoć niszczy ściany budynku. Może prowadzić też do rozklejania mebli, niszczenia drewnianych przedmiotów i elektroniki.

Jak widać, sprawna wentylacja jest więc konieczna do zdrowego i komfortowego życia.

Podsumowanie

Zaletą grawitacyjnej wymiany powietrza jest przede wszystkim prostota i niski koszt. Ma ona jednak dużo wad. Jest zależna od wielu czynników. Nie zawsze są one spełnione, dlatego w wielu domach wentylacja nie działa poprawnie. Częstym problemem są na przykład niskie kanały wentylacyjne. W budynkach parterowych trudno tego uniknąć. Z tego powodu wentylacja grawitacyjna w domu jednorodzinnym może być niewystarczająca. W takim przypadku lepiej sprawdzi się wentylacja mechaniczna. Zdecydowanie warto rozważyć jej montaż, by cieszyć się świeżym powietrzem przez cały rok.